یادداشت، آکپارتی و ورشکستگی فعالیت سیاسی کردها-2 و پایانی - جعبه مهر

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران٬ در بخش نخست این یادداشت٬ به این موضوع اشاره شد که تصمیمات و خطاهای بزرگ سران پ.ک.ک٬ موجب آن شد که با تکرار تجربه جنگ های خیابانی کوبانی در شهرهای ترکیه و کوشش برای ایجاد خودگردانی های دوفاکتو٬ مذاکرات صلح متوقف گردد.

ادامه آن فرایند موجب زندانی شدن بسیاری از نمایندگان حزب دموکراتیک خلق ها و تضعیف این حزب در مجلس شد و علاوه بر این٬ اخراج و زندانی شدن شهرداران کُرد نیز کاری نموده که فعالیت سیاسی حقوقی و قانونی برای نمودها در ترکیه٬ سخت گردد.

تصور غلط از حمایت آمریکا و اروپا

سران پ.ک.ک با کشاندن جنگ به شمال سوریه٬ نمودهای آن کشور را نیز در موقعیت سختی قرار دادند. آنان بر روی حمایت های آمریکا و اتحادیه اروپا حساب ویژه ای باز کردند و از این واقعیت غافل بودند که آمریکا و اروپا٬ ارتباط با یک کشور مهم و تاثیرگذار عضو ناتو را به خاطر همکاری زودگذر و موقت با نمودها رها نمی نمایند.

تصور کلی سران پ.ک.ک این بود که سفر بعضی سناتورهای آمریکایی و سیاست مداران اروپایی به کوبانی و دیگر مناطق کردنشین شمال سوریه٬ دعوت بعضی سران نمودهای سوری و افرادی همچون دمیرتاش به مجلس اروپا و محافل سیاسی آمریکا و همکاری در حوزه مبارزه با ترور و امکان مهار و کنترل ترکیه٬ فضایی به وجود می آورد که در آن بتوانند نه تنها در ساختار آینده سوریه٬ بلکه در مذاکره با اردوغان نیز حرف خود را بر کرسی بنشانند.

اما نه تنها در ماجرای دو عملیات موسوم به سپر فرات و شاخه زیتون٬ بلکه در ماجرای عملیات موسوم به چشمه صلح نیز٬ دیدیم که آمریکا و اروپا٬ هیچ اقدام خاصی در برابر ترکیه انجام ندادند و ترکیه به راحتی به خواسته هایش رسید و به خاطر اشتباهات سران پ.ک.ک٬ توانست نه تنها سربازان خود٬ بلکه یکصد هزار مخالف سوری ضد اسد را نیز در شمال سوریه مستقر کند.

جنگ بی امان و همزمان در چند جبهه متفاوت

دولت برآمده از حزب عدالت و توسعه٬ علاوه بر حمله به شمال سوریه٬ در چند جبهه دیگر نیز٬ با تمام قوا جدال با پ.ک.ک را به شکل بی وقفه ادامه داده است:

1.با حملات هوایی بی وقفه به مواضع پ.ک.ک در مناطق مختلف اقلیم کردستان عراق٬ تلفات فراوانی بر دست این گروه گذاشته است.

2.با استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین و رصد اطلاعات هوایی و زمینی٬ در اقلیم کردستان عراق و همچنین در داخل ترکیه٬ چندین فرمانده رده بالای پ.ک.ک را از میان برداشته است.

3.با استفاده از روستاییان و دیگر نیروهای بومی و اتخاذ تدابیر سختگیرانه مرزی٬ کاری نموده که میزان الحاق و عضویت نیروهای جدید به پ.ک.ک به کمتر از یک پنجم کاهش پیدا کند و پ.ک.ک در جهت کاهش شدید آمار نفرات شاخه نظامی قرار بگیرد.

4.در مذاکرات آستانه و دیگر مذاکرات بین المللی و از جمله در جریان فعالیت کمیته تدوین قانون اساسی سوریه٬ کاری نموده که فضا برای حضور اعضای پ.ک.ک وجود نداشته باشد.

5.در چندین کشور اروپایی٬ فضا را برای فعالیت اقتصادی و سازمانی پ.ک.ک سختتر نموده است.

6.صدها تن از جوانان طرفدار شاخه های شهری پ.ک.ک را دستگیر و روانه زندان نموده است.

7.فضای رسانه ای و اجتماعی و افکار عمومی کشور را علیه نمایندگان و سیاست مداران حزب دموکراتیک خلق ها تهییج نموده و حالا هیچ رسانه ای جرات ندارد به نشر و بیان دیدگاه های سیاست مداران کُرد وابسته به پ.ک.ک بپردازد.

به طور اجاقتصادی در توصیف فضای فعلی ترکیه می توان گفت٬ حالا شرایطی به وجود آمده که دولت برآمده از حزب عدالت و توسعه٬ زیر بار توجه به خواسته های قانونی نمودها نمی رود و گونه ای خطرناک از دوقطبی علیه نمودها شکل گرفته که می تواند پیامدهای تلخی برای هر دو سو٬ به دنبال بیاورد.

آیا دولت٬ کاملاً بی تقصیر است؟

در جریان مذاکرات صلح بین ترکیه و پ.ک.ک که از سال 2013 میلادی شروع شد٬ گام های حقوقی و سیاسی نسبتاً خوبی برای حل معضلات نمودها برداشته شد و این امید شکل گرفت که جنگ و درگیری سرانجام مدت٬ برای همواره پایان پیدا کند. اما چنین نشد.

چرا؟ آیا در این میان فقط سران پ.ک.ک مقصر بودند و به خاطر قدرت دریافت در شمال سوریه٬ دچار غرور و حرص امتیازخواهی تمامیت خواهانه شدند؟ خیر. قطعاً چنین نیست. بدون تردید اقدام پ.ک.ک در خصوص شروع درگیری در شهرهای کردنشین و انجام حملات موسوم به جنگ خندق و کشتن دو مامور پلیس در منزل به اتهام همکاری با داعش٬ اقدامات غلط و خطرناکی بودند که هزینه های سنگینی بر دست نمودها گذاشت.

اما واقعیت این است که در این میان دولت ترکیه نیز بی تقصیر نبود و مرتکب چنین خطاهایی شد:

1.دولت٬ در فرایند حقوقی پاسخگویی به مطالبات نمودها٬ رویه تعلل و وقت کشی را پیش گرفت و به عنوان مثال٬ حاضر نشد به شکل جسورانه و شفاف٬ تغییراتی در متن قانون اساسی داده و بند تمام شهفرایندان ترکیه ترک هستند را اصلاح کند.

2.با آن که افرادی همچون هاکان فیدان رئیس سرویس اطلاعاتی میت٬ بشیر آتالای معاون نخست وزیر و یالچین آک دوغان از چهره های مهم حزب عدالت و توسعه٬ عملاً نمایندگان اردوغان در مذاکره با نمودها به شمار می آمدند٬ اما اردوغان اختیارات چندانی به آنها نداد و اجازه نداد این گروه٬ گام عینی و واقعی بردارد.

3.استراتژی مدون و دقیقی بر اساس تقویم و زمان بندی گام به گام٬ شکل نگرفت.

4.بعضی از جوانب حل مساله نمودها٬ از سوی اردوغان و رفقای او٬ همچون ابزار و آلت عمل کار حزبی و سیاسی مورد سوء استفاده نهاده شد و دولت به دنبال آن بود که بخش بیشتری از آراء جمعیت نمودها را به سوی خود جلب کند.

5.اردوغان٬ نخواست یا نتوانست تیم قدرتمندی از سیاست مداران کُرد عضو حزب عدالت و توسعه یا نزدیک به آن حزب را برای تقویت فرایند مذاکره تشکیل دهد و به کار بگیرد.

6.اردوغان از بعضی تهدیدات و مخالفت های دولت باغچلی و دیگر ملی گرایان ترک دچار ترس و هراس شد و حاضر نشد برای حل معضل نمودها با جسارت تمام٬ بر صحنه حضور پیدا کند.

ویژگی های جهت پیش رو

در هر صورت حالا در ترکیه شاهد این هستیم که عملاً نمودها در حوزه فعالیت سیاسی و قانونی٬ با نوعی از نخوت و ورشکستگی روبرو شده اند و اندک اندک٬ یک یک خاکریزها را از دست می دهند. در مقابل٬ حکومت ترکیه گزینه سختی بر روی میز فعالان سیاسی کُرد گذاشته و ادامه فعالیت قانونی آنها را٬ مشروط را به قطع ارتباط با پ.ک.ک٬ نموده است.

گزینه قطع ارتباط کامل با پ.ک.ک٬ دست کم در کوتاه مدت٬ انتظاری واقع بینانه نیست. چرا که سیاست مدارانی مانند صلاح الدین دمیرتاش و دیگران٬ در برابر سران پ.ک.ک در کوهستان قندیل٬ قدرت و امکانات چندانی در اختیار ندارند و سیاست مداران قدرتمند و محبوبی همچون لیلا زانا٬ احمد ترک٬ عثمان بایدمیر و چندین چهره دیگر٬ به خاطر مشی مستقل خود٬ به راحتی کنار نهاده شدند و حزب دموکراتیک خلق ها به دست چپ های ترک افتاد.

اما هنوز هم٬ سیاست مداران کُرد٬ می توانند با تغییر ادبیات سیاسی خود٬ کوشش برای برقراری مجدد ارتباط با حزب حاکم٬ استفاده از ظرفیت میانجی ها٬ دوری و پرهیز از به کارگیری ادبیات تند و پرخاش گرانه و کوشش برای کسب اعتماد مردم ترکیه٬ شانس و مجال دیگری برای بازگشت به صحنه سیاسی به دست بیاورند.

محمد علی دستاقتصادی کارشناس مسائل سیاسی ترکیه

مجله سرگرمی: مجله سرگرمی و گردشگری