استاد سینمای وحشت که از پلیس می ترسید - جعبه مهر

هیچکاک در واپسین سال قرن نوزدهم در حومه شرقی لندن به دنیا آمد. پدرش مثل پدربزرگش میوه فروشی داشت. شاید نخستین باری که با مفهوم ترس آشنا شد در پنج سالگی بود، وقتی پدرش او را با یادداشتی به اداره پلیس فرستاد و افسری یادداشت را خواند و آلفرد را برای دقایقی در یک سلول زندانی کرد و به او گفت: این کاری است که ما با پسرهای بد می کنیم. و ترس از پلیس هیچ گاه از روان هیچکاک پاک نشد؛ او حتی از ترس جریمه شدن از سوی پلیس، رانندگی هم نمی کرد. در 11سالگی حضور در یک مدرسه سخت گیر مذهبی که روش تربیتش مبتنی بر تنبیه بدنی بود، حس ترس را در او گسترش داد.

در 14سالگی تصمیم گرفت مهندس شود، اما یک سال بعد، مرگ ناگهانی پدر، او را واداشت روزها در یک شرکت تلگراف کار کند و شب ها درس بخواند، اما دیگر نه در زمینه مهندسی، بلکه درس های تاریخ هنر، نقاشی، اقتصاد و علوم سیاسی.

هیچکاک که با انتها جنگ دنیای اول، پا به 20 سالگی می گذاشت، در نشریه داخلی همان شرکت تلگراف مشغول به کار شد و کمی بعد به بخش آگهی ها رفت. در همین سال ها بود که او با سینمای امریکا، چاپلین، گریفیث، باستر کیتون و فریتز لانگ آشنا شد.

وقتی کمپانی پارامونت پیکچرز استودیویش را در لندن افتتاح کرد، هیچکاک طرح هایی برای صفحات عنوان فیلم های صامت طراحی کرد و برای استودیو فرستاد. طرح هایش موردتوجه قرار گرفت و به عنوان طراح صفحات عنوان استخدام شد و حداقل برای 18 فیلم صامت صفحات عنوان طراحی کرد. پارامونت از لندن رفت و مایکل بالکن در همان محل استودیوی فیلم سازی اش را تأسیس کرد و هیچکاک در فضای جدید کم کم فعالیتش را به طراحی صحنه، فیلمنامه نویسی و تهیه کنندگی گسترش داد.

بالکن در سال 1925 از هیچکاک خواست فیلم باغ تفرج را کارگردانی کند. فیلم در گیشه باخت، اما بالکن به کار هیچکاک ایمان داشت و به او کارگردانی دومین فیلمش عقاب کوهستان (1926) را در مونیخ آلمان پیشنهاد کرد که در امریکا هم به روی پرده رفت، اما توفیقی به دست نیاورد.

اما با کارگردانی فیلم سومش مستأجر: داستان لندن مه آلود (1927) که یک فیلم مهیج بود و متأثر از سبک اکسپرسیونیسم آلمانی، بخت با او همراه شد؛ فیلم درباره شکار یک قاتل زنجیره ای بود که شنلی سیاه می پوشید و روزهای سه شنبه زنان بلوند را در لندن می کشت. فیلم با تحسین منتقدان و استقبال تماشاگران بریتانیایی روبرو شد.

هیچکاک در سه سال بعد شش فیلم صامت دیگر ساخت تا دهمین فیلمش باج گیری (1929) بدل به نخستین فیلم ناطق سینمای بریتانیا شود. او در سال 1933 بار دیگر با مایکل بالکن همکاری کرد و فیلم مردی که زیاد می دانست (1934) را برای کمپانی جدید او ساخت. فیلم بعدی اش 39 پله (1935) شهرت او را از مرزهای بریتانیا فراتر برد تا در امریکا هم بدل به چهره ای شناخته شده شود.

آلفرد هیچکاک و جنت لی در پشت صحنه فیلم روانی

هیچکاک بعد از ساختن چند فیلم دیگر به هالیوود رفت و با دیوید او سلزنیک قراردادی هفت ساله بست.

ربه کا (1940) نخستین فیلم آمریکایی هیچکاک بود که در استودیوی سلزنیک ساخته شد. فیلم در 11 رشته نامزد اسکار شد و جوایز بهترین فیلم و بهترین فیلم برداری سیاه وسفید را به دست آورد و نخستین نامزدی از پنج نامزدی هیچکاک را در برای اسکار کارگردانی در طول 20 سال رقم زد؛ جایزه ای که هیچ گاه به او نرسید تا اسکار در سال 1968 به او جایزه ای افتخاری بدهد.

پیش از این درباره فیلم سرگیجه (1958) در میان آثار جیمز استوارت سخن گفتیم. حالا چهار فیلم برتر دیگر این استاد مسلم سینما را مرور می کنیم با این توضیح که علاوه بر سرگیجه و فیلم های زیر، فیلم ام را به نشانه مرگ بگیر (1954) نیز با رتبه 155 در فهرست 250 فیلم برتر تاریخ سینما تا به امروز واقع شده است.

آلفرد هیچکاک و گریس کلی در پشت صحنه فیلم ام را به نشانه مرگ بگیر

4. ربه کا (Rebecca) (1940)

این درام رازآلود و عاشقانه، نخستین فیلم امریکایی هیچکاک است که با تهیه کنندگی سلزنیک ساخته شد و امروز در رتبه 173 برترین فیلم های تاریخ سینما تا به امروز واقع شده است. فیلم بر اساس رمانی به همین نام اثر دافنه دوموریه اقتباس شد و از حضور لارنس الیویور و جوان فونتین در نقش های اصلی سود جست. شخصیت عنوان فیلم همسر اول ماکسیم (با بازی الیویر) پیش از شروع وقایع داستان مرده است و در فیلم دیده نمی شود و خاطرات اوست که در زندگی ماکسیم و همسر جدیدش (فونتین) و حتی مستخدم خانه جریان دارد. فیلم در 11 رشته نامزد اسکار شد، ازجمله بهترین فیلم، کارگردانی، فیلمنامه، بازیگر نقش اصلی مرد (الیویر)، بازیگر نقش اصلی زن (فونتین) و بهترین بازیگر مکمل زن (جودیت اندرسون). هیچکاک نخستین نامزدی اش در اسکار را به جان فورد و فیلم ماندگار خوشه های خشم باخت.

3. پنجره عقبی (Rear Window) (1954)

چهل وچهارمین فیلم برتر تاریخ سینما یک فیلم رازآلود و مهیج است. که در آن جف عکاس خبری که پایش شکسته (با بازی جیمز استوارت) و گرفتار ویلچیر شده با دوربینش همسایه ها را دید می زند که متقاعد می شود یکی از آن ها مرتکب جنایت شده است. فیلم در جشنواره ونیز به روی پرده رفت. جوایز جشنواره بین فیلم های کاستلانی، فلینی، کازان، میزوگوچی و کوروساوا تقسیم شد تا هیچکاک دست خالی بازشود. هیچکاک که پس از ربه کا دو سال پیاپی برای کارگردانی فیلم های قایق نجات (1944) و طلسم شده (1945) دو نامزدی دیگر را در اسکار به دست آورده و آن ها را به ترتیب به لئو مک کری و بیلی وایلدر واگذار کرده بود، پس از 9 سال با پنجره عقبیبرای چهارمین بار نامزد اسکار کارگردانی شد، اما در لس آنجلس هم مثل ونیز، الیا کازان با شاهکارش در بارانداز دست بالاتری داشت.

2. شمال از شمال غرب (North by Northwest) (1959)

این فیلم ماجراجویانه، رازآلود و مهیج هیچکاک هم در رتبه 74 برترین فیلم های تاریخ سینما تا به امروز واقع شده است. در این فیلم کری گرانت در نقش راجر تورنیل بازی می کند مردی که توسط گروهی از جاسوس های خارجی به اشتباه مسئولی دولتی تلقی می شود و مورد تعقیبی طولانی قرار می گیرد. فیلم در جشنواره سن سباستین اسپانیا به روی پرده رفت و جایزه صدف نقره ای را برای هیچکاک به ارمغان آورد، اما در اسکار در کمال ناباوری نامی از هیچکاک به میان نیامد و فقط در سه رشته فیلمنامه، طراحی صحنه و تدوین نامزد شد که در این سه رشته هم جایزه نگرفت.

1. روانی (Psycho) (1960)

این فیلم ترسناک، رازآلود و مهیج هیچکاک سی وچهارمین فیلم برتر تاریخ سینما تا به امروز است. فیلم داستان زنی به نام ماریون کرین (با بازی جنت لی) را روایت می کند که 40هزار دلار پول از کارفرمایش می دزدد و می گریزد و در متل دورافتاده ای که مدیرش پسر جوانی به نام نورمن بیتس (با بازی آنتونی پرکینز) است، اقامت می کند و در آنجا اتفاقات غریبی برایش رخ می دهد. فیلم براساس رمانی به همین نام اثر رابرت بلاک ساخته شد. هیچکاک برخلاف فیلم قبلی اش شمال از شمال غرب (1959) این فیلم را به صورت سیاه وسفید و با بودجه اندک 800هزار دلاری تولید کرد و از عوامل ارزان قیمت تلویزیونی بهره برد. فیلم در اکران با واکنش های متناقضی از سوی منتقدان روبرو شد، اما فروش بی نظیر 50میلیون دلاری منتقدان را واداشت فیلم را بارها و بارها ببینند و هر بار به وجوه تازه ای از آن دست پیدا کنند. در اسکار هم فیلم در چهار رشته بهترین کارگردانی، بازیگر مکمل زن (جنت لی)، فیلم برداری و طراحی صحنه نامزد دریافت جایزه شد. هیچکاک واپسین نامزدی اسکارش را هم بار دیگر به بیلی وایلدر و این بار به کمدی رمانتیک پیروز آپارتمان باخت. هفت سال بعد، اسکار برای این که از هیچکاک محروم نماند، به او جایزه ای افتخاری داد. روانی را حالا بهترین فیلم هیچکاک می دانند که مرجع تأویل مباحث روان شناسی است و سطح جدیدی از پذیرش مرزهای تازه و تابوشکنی را در سینمای امریکا ایجاد کرد. این فیلم از نخستین نمونه هایی از ژانر وحشت است که به آن ها فیلم اسلشر می گویند.

مجله سرگرمی: مجله سرگرمی و گردشگری