روستای برغان، مهد آثار تاریخی و طبیعی البرز - جعبه مهر

استان البرز به مرکزیت کرج و با دارا بودن شش شهرستان یکی از مهاجرپذیرترین استان های کشور است که به ایران کوچک شهرت دارد. از شمال با مازندران، از جنوب با استان مرکزی، از شرق با تهران همسایه است و بین رشته کوه های البرز مرکزی و حاشیه غربی دشت کویر واقع شده است.

شهرستان ساوجبلاغ در شمال استان البرز واقع شده و با روستاهای متعدد، جاذبه های طبیعی، تاریخی، مذهبی و فرهنگی را در خود جای داده است. در این میان وجود تکیه اعظم برغان و هنر تعزیه خوانی، روستای برغان را از سایر روستاهای آن متمایز می نماید.

برای رسیدن به روستای تاریخی و مذهبی برغان باید از جاده آتشگاه عبور نموده و با گذر از جهت زیبا و چشم نواز پس از 10 کیلومتر، قدم به خاستگاه تعزیه خوانی ایران گذاشت. ساکنان روستا اغلب افراد کهنسالی هستند که به زبان تاتی صحبت می نمایند.

پلی تاریخی در ابتدای روستا وجود دارد که مربوط به دوره صفویه است و با چشمه طاقی بر روی رودخانه شاهرود واقع شده و در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. پس از عبور از روی آن به میدان اصلی روستا می رسیم که تکیه اعظم برغان در شمال آن قرار گرفته است. هر ساله در ماه محرم گردشگران مذهبی و خیل ارادتمندان به امام حسین(ع) برای تماشای مراسم تعزیه خوانی خود را به این روستا می رسانند.

مساحت این بنا 1200 مترمربع و در دو طبقه احداث شده است. طبقه همکف آن دارای 10 حجره است و دیوارهای طبقه بالا با تیرهای چوبی منبت کاری شده از یکدیگر جدا شده اند. جنس مصالح به کار رفته در آن، خشت خام، کاه گل و تیرهای چوبی است. سکوی اصلی اجرای مراسم در مرکز تکیه واقع شده است و منبر قدیمی آن در گوشه یکی از رواق ها نگهداری می شود.

قدمت این بنا با توجه به سر در کاشی کاری شده به حدود سال های 860 ق یعنی 540 سال قبل بازمی شود. در سر در ستون غربی شاه نشین نام معمار بنا استاد باقر قزوینی قید شده است. طبقه دوم در زمان قاجاریه بنا شده و معمار آن استاد اسماعیل بنا بوده است.

تکیه اعظم برغان از جمله قدیمی ترین تکیه های ایران است که دوم بهمن ماه 1382 و هنر تعزیه خوانی به عنوان یک اثر معنوی و ناملموس در خردادماه 1391 درفهرست آثار ملی و همچنین هنر تعزیه خوانی در فهرست جهانی به عنوان یک اثر مذهبی و آئینی به ثبت رسیده است.

روستای برغان خاستگاه هنر تعزیه خوانی درکشور است و قدیمی ترین نسخ خطی تعزیه مربوط به این روستا است که سابقه دیرینه ای در اجرای این مراسم آئینی و مذهبی دارد و همچنین مهد پرورش تعزیه خوانان به نامی همچون ملامحمد بکائی، ملاقاسم بکائی و مرحوم ناظم بوده است که در این هنر صاحب سبک بوده اند.

از در تکیه روستای برغان که خارج می شوید مسجد جامع 800 ساله ای را می بینید که دو درخت کهنسال یکی در شمال و یکی در جنوب حیاط آن واقع است که موجب شگفتی گردشگران است. روستای برغان به مهد چنارهای کهنسال شهرت یافته است. درخت چناری که در سمت شمالی حیاط مسجد قرار گرفته است یکی از مهم ترین چنارهای روستای برغان است که قدمت 1000 ساله دارد. حفره ای بر تنه این درخت وجود دارد که مانند اتاقی عظیم گنجایش 10 نفر را دارد. درخت گرده بینه که درجنوب حیاط مسجد قرار گرفته است درخت توپری است که پر از شاخه های سرسبز است.

آثار و ابنیه تاریخی دیگری نظیر حمام قدیمی روستا که بقایای آن در نزدیک رودخانه واقع شده است و بقایای کاروانسرای شاه عباسی و همچنین بقایای قلعه دوره ایلخانی که بر روی تپه کش کلا که به معنای قلعه خشک است، به چشم می خورد.

کوچه باغ ها، جنگل ها و آبشارهای دیدنی از جمله جاذبه های طبیعی روستای برغان است که آن را به مقصد اصلی گردشگران در چهارفصل سال تبدیل نموده است.

از جمله محصولات باغی که مهم ترین و اصلی ترین سوغات روستا محسوب می شود آلوی برغان است که بومیان آن را گوجه برغان می نامند و از پیوند آلوی محلی و آلوی بخارا به دست می آید. خوب است بدانید روستای برغان به خاطر وجود باغ ها و درختان فراوان آلوچه، لقب سرزمین آلوچه را به خود اختصاص داده است.

از جمله دیگر سوغاتی های معروف برغان، گردوی پوست کاغذی، عسل کوهی، توت، سماق، لبنیات و بستی سنتی است که به شیوه خاصی فراوری می شود. خرید و استفاده از این محصولات محلی علاوه بر اینکه خالی از لطف نیست، به چرخه مالی بومیان، ایجاد اشتغال و توسعه گردشگری روستا یاری می نماید.

صنایع دستی رایج در روستای برغان، الک است که در هر خانه و آشپزخانه ای یافت می شود. اهالی روستا به فراوری الک مشغول هستند و از این راه نیز کسب درآمد می نمایند.

گردشگران می توانند در فرصتی مناسب برای لذت بردن از طبیعت خدادادی و بکر، آثار تاریخی بی نظیر و منحصر به فرد و سوغاتی های خوش طعم آن به روستای برغان سفر نموده و پس از اقامت در خانه های محلی خاطرات خوشی برای خود ثبت نمایند.

مجله سرگرمی: مجله سرگرمی و گردشگری